Otomatik Portakal - Anthony Burgess

Modern bir klasik olarak nitelendirilen eser Otomatik Portakal İngiliz yazar Anthony Burgess’in eseri. Kitap, çarpıcı bir dille, Alex adlı bir gencin çocukluktan olgunluğa erişim hikayesini anlatıyor. Alex; bir sokak çetesinin lideridir. Gündüzleri normal gençler gibi okula giden çete elemanları, akşamları yaşlılara, güçsüzlere saldırıp soymakta, kadınlara zalimce tecavüz etmektedirler. Bir gece barda yine uyuşturuculu sütlerini içerlerken arakarında bir tartışma çıkar ve çetenin diğer elemanları Alex’i haksızlık yapmakla suçlarlar. Çetede ilk tatsızlık çıkar böylece… Bir gece, kedileriyle yaşayan yaşlı bir kadının evine girip soymaya kara verirler. Eve ilk giren Alex, direnen kadını öldürür. Kadın, soyulacağını anlayınca polis çağırmıştır. Eve gelen ekip, çete elemanlarının da ispiyonlamasıyla Alex’i tutuklarve çocuk tam on dört yıl hapis cezası alır.

Alex’in hapisteki ikinci yılında yeni gelen bir mahkum sapıklık yapmaya kalkışınca tüm koğuş tarafından hırpalanır. Ölen mahkumun suçu yine Alex’in üzerine kalır. İçişleri bakanlığı hapislerdeki olayların önüne geçemediğinden bir ıslah programı geliştirir (Ludavico) ve bu yöntemi ilk olarak Alex’in üstünde denemeye karar verirler. 

İki hafta içinde isleh olup özgürlüğüne kavuşma hayalindeki Alex hemen bu yöntemi kabul eder. Program kapsamında, Alex’i yeni bir binaya götürürler ve çok kibar davranırlar. Onu bir odada koltuğa ve gözlerini kapayamayacağı bir düzeneğe bağlarlar. Sabahtan akşama kadar aşırı şiddet içeren sahneleri birbiri ardına seyrettirip şiddetten ve kan dökmekten nefret etmesini ve böylelikle iyi bir insan olmasını sağlamaktır amaçları.

İki hafta süren korkunç işkencenin ardından Alex’i serbest bırakırlar. Artık şiddet uygulayamamakta, istemeden herkese iyi davranmaktadır. Eski hayatına geri dönmek istese de bir türlü başarılı olamaz. Artık şiddet sahnelerini sırasında dinletilen Beethoven’ın müziği bile onu hasta etmektedir.

Yazarın kalemi çok usta, aşırı şiddet içeren satırlar okuyucuyu oldukça rahatsız etse de bu modern klasiği muhakkak sonuna kadar bitirmek istiyorsunuz. Kubrick’in sinema uyarlamasını izlemedim ve izlemeyi içim lkaldırır mı bilmiyorum ama gerçekten “ölmeden önce okumanız gereken kitaplar”dan biri Otomatik Portakal…

Bu arada ilginç bir bilgi: Yazar Burgess ve hamile eşi aynı kitapta anlatılan şiddete maruz kalmış ve yazar aynen bu sahneleri kitabında kullanmış.

Yazar kitabı hakkında; Tüm hayvanların en zekisi, iyiliğin ne demek olduğunu bilen insanoğluna bir baskı yöntemi uygulayarak onu otomatik işleyen bir makine haline getirenlere kılıç kadar keskin olan kalemimle saldırmaktan başka hiçbir şey yapamıyorum... demiştir.

A Clockwork Orange