Ölüm Bir Varmış Bir Yokmuş - Jose Saramago

1998 Nobel Edebiyat Ödülünü kazanan Jose Saramago’nun  kitabını ilk kez okuyorum. Doğrusu epey araştırdım ilk önce hangisinden başlayayım diye ve “Ölüm Bir Varmış Bir Yokmuş” u seçmem isabetli bir karar olmuş. Ben kitaba bayıldım. Hem  okuması keyifli, hem konu ilginç, hem çevirisi harika – ki bu çok önemli- , hem de gerçek bir edebiyat eseri… Bir kere kitapta nokta ve virgül hariç noktalama işaretleri yok; diyalogları uzun paragrafların içinden çıkarmak okuyucuya kalıyor. Bu ilginç yazım şekliyle ben ilk kez karşılaştım; ilk başta gözlerime inanamadım ancak okumaya devam ettikçe noktalama işaretlerini aramaz oldum.

“Ertesi gün kimse ölmedi” cümlesiyle başlıyor kitabımız. X bir ülkede, ölüm o zamana kadar üstlendiği görevinden vazgeçer ve artık kimse ölmemeye başlar. Bu durum ilk başta sevinçle karşılasa da zamanla durumun vahameti ortaya çıkar. İnsanlar ölmemekte, ancak zaman akmaya devam etmektedir. Yani bir müddet sonra yaşlı, hastalıklı ve ölemeyen insanlar çoğalacak, bu da kaotik bir ortam yaratacaktır. Cenaze töreni düzenleyenler, tabut imal edenler işsiz kalırken hastaneler ölemeyen insanlarla dolar taşar. Kilise ve din adamları ne yapacaklarını şaşırırlar… Ölmek isteyip ölemeyen ve evinde ölmek üzere olan yakını olanlar için mafya olaylara el atar…

Herkes bu duruma adapte olmaya başlamışken ölüm, beklenmedik bir anda yine geri döner. Bu kez taktik değiştirmiştir. Ölecek olanlara bir hafta önceden bir eflatun zarf gönderir ki kişi kendini ölümüne hazırlasın. Bu durum toplumu daha da kaosa sürükler. Kimse eflatun zarfları almak istememektir ve ölüme giden son bir hafta oldukça acıklı geçmektedir. Bu sırada ölümün bir müzisyene gönderdiği eflatun zarf ısrarla geri döner. Ne yaparsa yapsın ölüm meleği bu durumla başa çıkamaz ve müzisyeni yakın takibe alır. Bu durumu biran önce çözmesi gerekmektedir ki görevinin başına rahatlıkla geri dönsün…

Veee “Ölüm Bir Varmış Bir Yokmuş”, başladığı gibi biter:
 "Ertesi gün hiç kimse ölmedi."

Saramago’nun Türkiye’de yayınlanan kitapları vikipediada şu şekilde geçiyor. Bana da bunları tek tek alıp okumak kalıyor:

Ressamın El Kitabı (Can Yayınları, 1999)

Umut Tarlaları (Can Yayınları, 2003)

Baltasar ve Blimunda, (Gendaş Kültür, 2000)

Ricardo Reis'in Öldüğü Yıl (Can Yayınları, 2003)

Yitik Adanın Öyküsü, (Merkez Kitaplar, 2006)

Lizbon Kuşatmasının Tarihi, (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2004)

İsa'ya göre İncil, (Merkez Kitaplar, 2006)

Körlük (roman), (Can Yayınları, 1999)

Bütün İsimler, (Gendaş Kültür, 1999)

Bilinmeyen Adanın Öyküsü, (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2001)

Mağara, (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2005)

Kopyalanmış Adam, (Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010)

Görmek, (Can Yayınları, 2008)

Küçük Anılar, (Can Yayınları, 2008)

Filin Yolculuğu, (Turkuvaz Yayınları, 2009)

Kabil, (Kırmızı Kedi Yayınları, 2011)

As intermitências da morte